Eskişehir'de korkutan patlama sesi: Bakın sebebi ne çıktı...

Eskişehir'de saat 11.15 civarında meydana gelen güçlü bir patlama sesi, şehirdeki vatandaşlar arasında büyük bir şaşkınlık yarattı. Olayın ardından sosyal medya üzerinden birçok kişi patlama sesi ile ilgili paylaşımlar yapmaya başladı. Yapılan incelemeler sonucunda, patlamanın uçağın ses duvarını aşması nedeniyle meydana gelen 'sonik patlama' olduğu belirlendi. Olayın sadece sesle sınırlı olduğu ve herhangi bir fiziksel zarara yol açmadığı ifade edildi. Yetkililer, vatandaşları sakin olmaya ve olayın sadece ses kaynaklı olduğunu vurguladı.

Peki Sonik Patlama Nedir? 

Sonik patlama, bir nesnenin havada ses hızından daha hızlı hareket ettiği durumda ortaya çıkan şok dalgalarıyla ilişkilendirilen bir sestir. Bu olay, ses hızının (331.4 metreye saniye başına yaklaşık olarak deniz seviyesinde ısının 20 °C olduğu durumda) aşıldığı anlarda meydana gelir. Uçağın ses hızını aşması durumunda, hava moleküllerini iterek ve sıkıştırarak şok dalgaları oluşturur, bu da sonik patlamaya yol açar.

Bu durum genellikle "ses duvarını aşmak" olarak adlandırılır. Patlamanın şiddeti, hareket eden nesnenin hızına ve çevresel koşullara bağlı olarak değişebilir. Uçaklar, roketler ve hatta bir mermi atışı gibi yüksek hızlı nesnelerin hareket etmesi sonucunda sonik patlamalar meydana gelebilir.

Sonik Patlama Nasıl Oluşur?

Bu olguyu anlamak için öncelikle Doppler olayına değinmek gerekir. Doppler olayı, bir dalga kaynağının hareket etmesi nedeniyle dalga boyunun gözlemcinin bakış açısına göre uzaması veya kısalmasıdır. Örneğin, bize doğru gelen bir ambulansın sireni ses dalgalarının dalga boyunu kısaltırken, bizden uzaklaşan ambulansın sireni ses dalgalarının dalga boyunu uzatır. Bu durumda ambulans sirenini farklı tonlarda duyarız.

Uçakların neden olduğu sonik patlama da Doppler olayıyla yakından ilişkilidir. Ses hızının altında hareket eden bir uçak, ses dalgalarını ön tarafta sıkıştırarak etkileşime neden olur. Uçak ses hızına ulaştığında, ses dalgaları ses duvarını geçemedikleri için üst üste gelir ve birikir, yüksek enerjili bir dalga meydana gelir. Ses hızını aşması durumunda, ses dalgaları bir koni şeklinde yayılır ve bu olguya Mach konisi denir. Ses hızına verilen ad 1 Mach'tir. Ses hızında veya üstünde hareket edildiğinde sıkışan ses dalgaları, uçağın arkasında yüksek basınç alanını oluşturarak gözlemciler tarafından sonik patlama olarak duyulur. Sonik patlama, çevresine zarar verebilecek kadar güçlü ve gürültülü bir olaydır.

İlk süpersonik yolcu uçakları olan Tupolev Tu-144 ve Concorde, 1960'ların sonlarına doğru ortaya çıktı. Günümüzde hizmet vermemelerine rağmen, NASA, daha az gürültü çıkaran ve daha az yakıt tüketen süpersonik uçakları uçuşa hazır hale getirmeyi amaçlayan X-Plane adını verdiği projeyi 2020'ye kadar yürütmeyi hedefliyor.