Dolar doluyor, Türkiye fakirleşiyor

Bu hafta gündemdeki yerini her zaman koruyan dolardan söz edeceğiz. Bu günlerde hangi TV kanalını açsanız, hangi gazeteyi okusanız, hangi ekonomi ile ilgili bir toplantıya katılsanız. Dolardan ve doların gelecekte nasıl bir seyir göstereceğini tartışmayan bir konuşmanın olmadığını görürsünüz. Tüm bu toplantıların ortak noktası yorumcuların çok yuvarlak yorumlar yapması. Örneğin artabilir de, azalabilir de gibi yuvarlak yorumlar yapması. Tabi biz gene bu yorumlardan ayrı olarak biraz daha kesin, farklı bir yorum yapmaya çalışacağız.
Bundan iki ay evvel hükümet 2018-2020 dönemine ait orta vadeli programı resmi gazetede yayımladı. Bu orta vadeli program bağlayıcı olmamakla birlikte gelecekteki hedeflerin ne olacağını ortaya koyuyor ama biz daha bu yılın tahminlerini tutturma başarısını gösteremiyoruz. Buradan nereye gelmek istiyorum lafı fazla uzatmadan bu orta vadeli programlardaki bazı hedefleri hükümetimiz revize etme ihtiyacı duydu. Örneğin; büyüme hızımızı. Büyük bir ihtimalle dolar ile ilgilide gelecekte bir revize yapmak zorunda kalacak.
Dolara gelince orta vadeli programa göre dolar kuru bu yıl için 3.58 düzeyinde varsayılıyor. Ama daha yılın ilk on bir ayında doların ortalama kuru 3.63 düzeyinde kalacak. Hatta dolar 4 tl’yi yıl sonuna kadar görse bile ortalama dolar kurumuz 3.66’yı pek geçemeyecek. Bu gerçekler ışığı altında önümüzdeki üç yıl için varsayılan değerler de bizim için anlamını yitiriyor.
Orta vadeli programa göre ortalama kur varsayımı 2018 yılı için 3.73, 2019 yılı için 3.92, 2020 için 4.02 olarak açıklanıyor. Oysa bu günlerde 3.92-3.94 dolayında seyreden dolar kurunun 2018 ortalamasında 3.73’e inmesini nasıl bekleyeceğiz. Bu olasılığın kesinlikle mümkün olamayacağı kesin. Çünkü Merkez Bankası’nın uzlaşmalı altı ay vadeli döviz ihalesinde kabul edilen tekliflerde bile ortalama dolar kuru 4.1362 olarak kabul edildi. Bütün bu gerçekler varken, veriler varken, biz yıllık ortalamayı 3.73’e nasıl indireceğiz.
2018-2020 arası orta vadeli programda belirtilen ortalama dolar kurlarının daha şimdiden anlamını yitirdiğini söyleye biliriz. Bu veriler ışığı altında; İş dünyamız dolar bazında iş yapıyorlarsa şimdiden gelecek ile ilgili bütçelerini revize etsinler. Doların düşmesi gelecekte mümkün gözükmüyor. Gelecek yıl (2018) tahminlerinin, 2020 yılındaki hükümetin dolar kuru tahminlerini geçeceğini şimdiden söyleyebiliriz. Hatta gelecek sene dolar kurunun 4.5 tl civarına kadar çıkmayacağını kimse garanti edemez. Tabi bu artışlar Türkiye gibi dışa bağımlı bir ülkede maliyetlerini çok fazla arttıracaktır.
Bilmem dolar ile ilgili tatminkâr bir yorum yaptım mı?