Hasan Polatkan kimdir?

Hasan Polatkan ismini Eskişehir’de havalimanında ve caddede görebilirsiniz. Her şehir yetiştirdiği önemli kişilere bu tarz jestler yapar. Peki Eskişehir ile özdeşleşmiş Hasan Polatkan kimdir? Polatkan’ın biyografisi yazımızda.

Hasan Polatkan, 1915 yılında Eskişehir‘de doğmuştur. Kırım Türklerinden Giray sülalesine mensup Polatkan'ın dedeleri Türkiye'ye göç ettikten sonra Eskişehir'e yerleşmişti. Polatkan'ın babası ticaretle uğraşan Abdülbahri Bey, annesi ise Hafız Hacı Gülsüm Hanım'dı. İlkokul, ortaokul ve liseyi Eskişehir‘de bitirdikten sonra 1933 yılında üniversiteyi okumak için Ankara‘ya geldi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde okudu, 1936 yılında mezun oldu.

Tabii ki Hasan Polatkan’ın isminin Eskişehir ile özdeşleşmiş olması Eskişehir’de adının yaşatılması için tek sebep değildir. İşte Polatkan’ın yaşamı ve hakkında bilmedikleriniz.

Hasan Polatkan üniversiteden mezun olunca T.C. Ziraat Bankası‘na müfettiş yardımcısı olarak işe başladı ve 3 yıl sonra da müfettiş oldu.

21 Temmuz 1946 tarihinde Eskişehir’den Demokrat Parti milletvekili adayı oldu ve 8. dönem milletvekili seçildi. 14 Mayıs 1950 tarihinde yine Eskişehir’den Demokrat Parti adına 9. dönem milletvekili oldu. Ardından 22 Mayıs 1950 tarihinde Başbakan Adnan Menderes‘in kurduğu 19. Hükümette çalışma bakanı olarak görevlendirildi. 14 Aralık 1950 tarihinde Maliye bakanı oldu. Daha sonra kurulan dört Menderes hükümetinde de maliye bakanlıkları görevine devam etti.

1954 yılında Eskişehir’den 10. dönem milletvekili, 1957 yılında Eskişehir’den 11 dönem milletvekili seçildi.

Hasan Polatkan’ın hayatını özetlemek istersek “1950-60 arasında Adnan Menderes hükümetlerinde çalışma ve maliye bakanı olarak görev yaptı. 1960 İhtilâli sonrasında, 16 Eylül 1961’de Yassıada da asılarak îdâm edildi.” demek yeterli olabilir ancak bu dönemlerde gelişen birçok siyasi gelişmede de kilit rol oynadı. İşte Hasan Polatkan kimdir denildiğinde bilinmesi gereken diğer bilgiler.

Adnan Menderes döneminde maliye bakanı olan Hasan Polatkan, uygulanan mali politikalar neticesinde sürekli ve yüksek enflasyona sebep olmakla suçlanmıştır. Hızlı büyüme hedefi ön planda olduğundan denk bütçe gözardı edilerek yatırımlar ertelenmedi. Giderek artan bütçe açıklarının önce dış kaynaklarla karşılanması hedeflendi. Ancak gelişmeler istenilen yönde olmayınca iç kaynaklara dönüldü. 1955 yılından itibaren para arzı hızla arttı. Enflasyonu körükleyen bu uygulamalar sabit ve dar gelirlilerin, asker ve sivil bürokratların tepkisine yol açtı.

Hasan Polatkan’ın tutuklanması ve idam edilmesi

26 Mayıs 1960 tarihinde Eskişehir‘de Başbakan Adnan Menderes ile birlikte Eskişehir Şeker Fabrikasının açılışını yaptı. 27 Mayıs 1960 tarihinde Kütahya‘dayken Adnan Menderes ile birlikte tutuklandı. Yassıada‘ya hapsedildi.

27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbeden sonra diğer hükümet üyeleri ve DP yöneticileriyle birlikte tutuklanarak, yeni oluşturulan “Yüksek Adalet Divanı” tarafından Yassıada’da yargılandı. Bu mahkeme 15 sanıkla birlikte Hasan Polatkan‘ı da idam cezasına çarptırdı. Celal Bayar ile birlikte 12 kişinin idam cezası müebbete çevrildi. Hasan Polatkan‘ın cezası, Adnan Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte, askeri müdahaleyi gerçekleştiren Millî Birlik Komitesi tarafından 15 Eylül 1961 tarihinde onaylandı. 16 Eylül 1961 tarihinde idam edilerek hayatına son verildi.

Hasan Polatkan, 1949 yılında Mutahhara Polatkan ile evlendi. Sema ve Nilgün adlarında iki kızı vardır. Büyük kızı Sema psikolojik baskılara dayanamayıp hastalandı ve hayatını kaybetti.

Hasan Polatkan ve diğerleri için, Yassıada da bulunan mezarlarının uygun bir yere nakledilmesi için 1987 yılında bir yasa çıkarıldı. Hasan Polatkan, Adnan Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu‘nun mezarları 17 Eylül 1990 tarihinde İstanbul‘da Topkapı’da yaptırılan anıt mezara nakledildi. 1990’da çıkarılan bir yasa ile de, hüküm giymiş tüm Demokrat Parti’lilerle birlikte itibarı iade edildi.

Demokrat Parti'nin Türk siyasetine kazandırdığı Hasan Polatkan, eşinin "Boynuna madalya yerine ilmek taktılar" diyerek anlattığı, kendisini acımasızca eleştirenlerin bile çalışkanlığını övdüğü Maliye Bakanı olarak halkın hafızasında yerini koruyor.

Kibarlığı, cana yakınlığı ve çalışkanlığıyla ünlenen Hasan Polatkan'ın eşi idamdan sonra "Bu yaşta bu kadar çalışkan, bu kadar kendini işine veren bir insanı götürüp asacağına, bırak bu memlekette çalışsın. Memleket bu insandan faydalansın. Ne zihniyet; ne şahsi kısmet, ne talih... Biz böyle gümbürtüye gittik." değerledirmesini yapmıştı.

 Hasan Polatkan’ın eşinin röportajı

 Hasan Polatkan’ın eşi Mutahhare Polatkan, eşini ve eşinin tutuklanıp idama götürülüşünü, o süre zarfında yaşadıkları acıları 2013 yılında Türkiye gazetesine verdiği röportajda şöyle anlatmıştı;

 Türk demokrasi tarihinin en acı dönemlerinden biri olan 1960 darbesi hâlâ yürekleri yakıyor. Yassıada Mahkemesi'nde savunması bile alınmadan Adnan Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte idam edilen Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın ailesi o zorlu günleri anlattı. Kadıköy'de yaşayan Polatkan'ın 93 yaşındaki eşi Mutahhare Polatkan, "Bir gün çıkıp gelecek ümidiyle yaşadım. Her asansörün gelişinde 'ah Hasan'ım geldi' diye içimden geçirdim" diye konuştu.

 Eşinin Eskişehir'de bir programdan dönerken tutuklandığını hatırlatan Polatkan şöyle devam etti: "Bir gün önce Adnan bey, 'Eskişehir'e gidelim, orası Demokrat Parti'nin sevgili yeridir' demiş. Ben de dedim ki, 'Bu kadar karışıklık varken niye Ankara'yı bırakıyorsun', 'Adnan bey öyle istiyor' dedi. Sabah kalkıp gitti. Veda bile edemedim. Orada ellerini uzattıkları subaylar, kendilerine yumruklarını göstermişler. Ellerini bile sıkmamışlar. Ankara'ya giderken Kütahya yolunda bunları alıyorlar, uçağa koyuyorlar. Uçakta Muhsin Batur iftiharla göğsünü gere gere Ankara'ya getiriyor. Aradan 15 gün geçti. Bir telefon geldi. 'Hasan Bey, Yassıada'ya gönderilmiştir' dendi. Çok fena oldum." Yassıada günlerinde eşine çok işkence yapıldığını ifade eden Polatkan, "Ziyaretine gittiğimde yanımızda silahlı askerler vardı. 'Hasan ne oldu?' dedim. Nefes alamıyor, bana da söyleyemiyor. 'Eline ne oldu?' dedim. 'Yok bir şey' dedi. Elinde sigara söndürmüşler. 90 kiloydu, 45 kiloya kadar düşmüştü" ifadelerini kullandı.

 Sıkıntılı süreçte Süleyman Demirel'in kendilerine destek vermediğini de kaydeden Polatkan, "Demirel bizi hiç aramadı. Partiden bir ara ayrılmıştı. Aylar geçmişti. Ben yazlık evimdeydim. Bir gün çay içmeye gelmişti. Bize yardım falan etmedi. 'Nasılsın hemşehrim' dese yeterdi" şeklinde konuştu. Merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın kendilerine çok faydasının bulunduğunu belirten Polatkan şunları söyledi: "Rahmetli Özal'a çok teşekkür ederim. Kızıma 'babanızı getireceğim' dedi. Gemiyle götürdü. Bir gece kaldık. Mezarlar açıldığı zaman kız kardeşine gösterdiler. Mezarlar açıldı, kefenlendi. Topkapı'daki mezara getirdiler. Özal mükemmel bir insandı. Unutulamaz, yerine kimse geçemez" Meclis'teki iade-i itibar çalışmalarını da değerlendiren Polatkan "'İade edin' demekle iade edilebilinir mi? Yaşadığım ızdırap ve içimdeki bu acı giderilebilir mi? 8-10 yaşında çocuğu olan 45 yaşında bir adam asılır da, bu nasıl telafi edilebilir? Bu acı ancak öldüğüm zaman toprakla beraber kaybolacak" diye konuştu. Hasan Polatkan idam edildiğinde 5 yaşında olan kızı Nilgün Polatkan ise, "Beni hiç kimsenin babasız bırakmaya hakkı yoktu. Babamla çok az beraber oldum. Annem, babam ile ilgili şeyler anlatırdı" diye konuştu.

 HASAN'IM GELİYOR DİYE ÇOK BEKLEDİM

Menderes dönemi Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın 93 yaşındaki eşi Mutahhare Polatkan, "Her asansör gelişinde 'ah Hasan'ım geldi' diye içimden geçiriyorum. Günlerce bu ümitle yaşadım" diyor. Kızı Nilgün Polatkan, babasının idam edildiğinde henüz 5 yaşında olduğunu söyledi...

 Röportaj kaynağı: Türkiye Gazetesi